วัดพระธาตุศรีดอนคำ หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า วัดห้วยอ้อ อยู่เลยที่ว่าการอำเภอลองไปเล็กน้อย ห่างจากตัวเมืองแพร่ 45 กิโลเมตร ตามทางหลวงหมายเลข 1023 เป็นพระธาตุเก่าแก่ขนาดใหญ่ ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า สร้างขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ. 1078 คราวพระนางจามเทวีเสด็จจากเมืองละโว้ไปเมืองหริภุญชัย พระธาตุแห่งนี้ได้รับการบูรณะหลายครั้ง ปัจจุบันมีฐานเป็นปูน ส่วนบนประดับด้วยแผ่นโลหะสีทอง นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งรวบรวมตำนานพระพุทธรูป และมีพระพุทธรูปศิลปะพม่า ที่ทำจากไม้เรียกว่า “พระเจ้าพร้าโต้” ตลอดจนคัมภีร์ต่าง ๆ ซึ่งเก็บไว้ในหอไตรของวัด ประวัติวัดโดยค่าว คือราวปีพ.ศ 1078 พระนางจามเทวี พระราชธิดากษัตริย์ผู้ครองเมืองละโว้เป็นมเหสีพระยารามรามัญผู้ครองเมืองอโยฌิยา (เมืองรามบุรี) ขณะนั้นทรงตั้งครรภ์ฝาแฝดยังอ่อนอยู่ ได้เสด็จมาครองเมืองหริภุญชัย (ลำพูน) เวลาทีมานั้นพระราชบิดาได้มอบผอบทองคำปจุพระบรมสารีริกธาตุซึ่งได้มาจากโทณพรามณ์ มาด้วยเรือพร้อมด้วยคณะสังฆะ นักปราชญ์ ไพร่พลอันมาก ชรอยผิดกระแสน้ำปิงมาตามน้ำยม พระนางก็หันน้ำจ้อมจึงคนึงใจว่า เราลองขึ้นไปก่อนเทิด ว่า อัน แต่นั้นมาจึงเรียกว่า “เมืองลอง” จนถึงบัดนี้ และแล้วได้ประชุมยังสังฆะ นักปราชญ์ พิจารณาเห็นว่า ที่นี่ปุนสนุกถูกเนื้อเปิงใจก็ไคร่ปจุพระธาตุ ว่าอันแล้ว พอถึงวันดีจึงพร้อมกันปจุพระธาตุว้าและปลูกต้นมะแงต้นหนึ่ง แล้วจึงดาริพลล่องน้ำยมกลับขึ้นน้ำปิงไปรอด เมืองหริภุญชัย อยู่มาจึงได้ประสูติลูกชายสองคน คนหนึ่งชื่อว่า มหันตยศ-อนันตยศ พระนางไปสร้างเมืองเชียงใหม่ และสร้างหอ-พัก-ตำนานล้านนา แล้วเอาขึ้นไว้ยังหาอพระแก้ว สำหรับการเดินทางนั้นวัดพระธาตุศรีดอนคำอยู่เลยที่ว่าการอำเภอไปเล็กน้อย ห่างจากตัวเมืองแพร่ 45 กม. ตามทางหลวงหมายเลข 1023 โดยสามารถนั่งรถโดยสารประจำทางสายลอง-แพร่ จากตลาดชมพูมิ่ง หรือเดินทางมาเองด้วยรถส่วนตัวก็ได้ โดยเส้นทางคือจากถนนเส้นลอง-แพร่ เดินทางตรงมาอย่างเดียว เมื่อผ่านอำเภอ และคิวรถลอง-แพร่ (บริเวณหน้าธนาคารเอเชียเดิม) ก็จะพบวัดพระธาตุศรีดอนคำอยู่ทางด้านขวามือ สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ วัดพระธาตุศรีดอนคำ โทร0 5458 1278 Blog ท่องเที่ยวจังหวัดแพร่ร้านชิค ๆ ในแพร่10 สุดยอดสถาปัตยกรรมอาคารเก่าแก่ในเมืองแพร่วัดเก่าแก่ในเมืองแพร่
