คุ้มวงศ์บุรี อยู่ถนนคำลือ (ถนนหลังจวนผู้ว่า สี่แยกพระนอนเหนือ) สร้างเมื่อ พ.ศ. 2440 ช่างที่สร้างบ้านหลังนี้มาจากเมืองกวางตุ้ง ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน สร้างขึ้นเพื่อเป็นของกำนัลในการเสกสมรสระหว่างเจ้าพรหมวงศ์พระถาง หรือหลวงพงษ์พิบูลย์ ผู้สืบเชื้อสายจากอดีตเจ้าหลวงนครแพร่และเจ้าสุนันทา วงศ์บุรี ธิดาเจ้าบุรี (พระยาบุรีรัตน์) และใช้เป็นเรือนหอในพิธีเสกสมรสอีกด้วย ลักษณะเป็นบ้านไม้สักสองชั้นแบบยุโรปประยุกต์สีชมพูอ่อนซึ่งเป็นสีแต่ดั้งเดิม ฐานเป็นอิฐและซีเมนต์สูงจากพื้น 1 เมตร หลังคาสองชั้นมีช่องระบายลมระหว่างชั้นทั้งสองเพื่อเพิ่มการไหลเวียนของอากาศ เนื่องจากบ้านหันหน้าเข้าทางทิศตะวันตกเฉียงใต้จึงมีลมพัดเย็นในฤดูร้อน บ้านเป็นทรงปั้นหยา 2 ชั้น มีเพดานสูง หลังคาสูง มีจุดเด่นอยู่ที่ลวดลายไม้แกะสลักลายเครือเถาว์หรือลาย “ขนมปังขิง” อยู่ทั่วตัวอาคาร ส่วนที่หน้าจั่ว ชายคา ระเบียง ช่องลม ชายน้ำ หน้าต่าง และประตู ซึ่งได้รับความนิยมในสมัยรัชกาลที่ 5 ที่ประตูด้านหน้ามีปูนปั้นรูปแพะซึ่งเป็นตัวแทนของหลวงพงษ์พิบูลย์และแม่เจ้าสุนันทาที่เกิดในปีแพะ ต่อมามีการซ่อมแซมแต่ลวดลายแกะสลักยังเป็นของเดิม ภายในตกแต่งด้วยสิ่งของเครื่องใช้เก่าแก่ของตระกูลที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน ได้แก่ เครื่องเรือน เครื่องเงิน เครื่องปั้นดินเผา เอกสารสำคัญ เช่น เอกสารการซื้อขายทาสที่มีอายุกว่า 100 ปี เอกสารการสัมปทานป่าไม้ ตั๋วรูปพรรณช้าง ตั๋วรูปพรรณวัว เป็นต้น คุ้มวงศ์บุรี ได้รับรางวัลอนุรักษ์ดีเด่นเมื่อ พ.ศ. 2536 จากสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ ยังใช้เป็นสถานที่ถ่ายทำภาพยนตร์หลายเรื่องและตีพิมพ์ในหนังสือต่าง ๆ นอกจากนี้มีการรับจัดงานเลี้ยงขันโตกสำหรับชาวไทยและชาวต่างชาติที่มาเป็นหมู่คณะ จึงควรติดต่อจองล่วงหน้า เปิดให้เข้าชม ทุกวัน เวลา 09.00-17.00 น. เก็บค่าเข้าชม 30 บาท สอบถามข้อมูล โทร. 0 5462 0153 Blog ท่องเที่ยวจังหวัดแพร่ร้านชิค ๆ ในแพร่10 สุดยอดสถาปัตยกรรมอาคารเก่าแก่ในเมืองแพร่วัดเก่าแก่ในเมืองแพร่
